Maria Grzegorzewska (1888-1967)

profesor pedeutologii, redaktorka pism pedagogicznych, autorka książek i rozpraw naukowych

Twórczyni podwalin polskiej pedagogiki specjalnej, którą wprowadziła na światowy poziom.

W Zalesiu miała letni dom przy ulicy Anny Jagiellonki 12. Urodziła się w 1888 roku w majątku Wołucza koło Rawy Mazowieckiej. Uczyła się w szkole w Warszawie, którą ukończyła w 1907 roku. W roku 1909 rozpoczęła studia na wydziale przyrodniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kontynuowała je następnie w Brukseli i na paryskiej Sorbonie, gdzie w 1916 roku uzyskała tytuł doktora filozofii. Wróciła do Polski w 1919 roku i podjęła pracę w resorcie szkolnictwa. Jej zadaniem było wizytowanie i organizowanie szkół specjalnych oraz przygotowanie kadr do pracy w nich.

Powołała do życia (1922) Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej, którym kierowała przez czterdzieści pięć lat. Zorganizowała (1930) wspólnie z Władysławem Radwanem Państwowy Instytut Nauczycielski. W czasie okupacji pracowała jako nauczycielka szkoły specjalnej w Warszawie. Prowadziła tajne nauczanie i wzięła udział w Powstaniu. Po wojnie zorganizowała Katedrę Pedagogiki Specjalnej na Uniwersytecie Warszawskim. Otrzymała tytuł profesora zwyczajnego.

Redagowała „Polskie Archiwum Psychologii”, „Szkołę Specjalną” i „Ruch Pedagogiczny”. Najważniejszym dziełem jej pióra są trzy cykle Listy do młodego nauczyciela (1947, 1958, 1961) – rozprawy wykraczające poza zakres podręcznika pedagogiki dzięki rozbudowanemu wątkowi etyki.

Do Zalesia sprowadziła dom w stylu zakopiańskim, który był jej letnią przystanią, gdy zdrowie nie pozwalało na wyprawy w góry. Po śmierci Grzegorzewskiej przeszedł na własność jej przyjaciół: zastępczyni w PIPS Janiny Doroszewskiej i jej męża Witolda.