Józef Wilkoń (ur. 1930)
ilustrator, malarz, rzeźbiarz
Urodzony w Bogucicach ilustrator, malarz, rzeźbiarz, twórca plakatów i scenografii, autor książek. Studiował malarstwo na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (dyplom 1955) oraz historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim (dyplom 1954). Od ponad 30 lat mieszka w Zalesiu Dolnym. Od 2015 Honorowy Obywatel Piaseczna.
Zilustrował ponad dwieście publikacji na całym świecie oraz sam napisał teksty do kilkunastu książek dla dzieci. Otrzymał wiele nagród m.in. Deutscher Jugendbuchpreis (1964), Nagrodę Państwową za twórczość (1974) oraz Nagrodę Ministra Kultury za całokształt twórczości (2005). W 2010 roku został odznaczony Krzyżem Orderu Odrodzenia Polski oraz otrzymał Złote Berło Fundacji Kultury Polskiej. Napisana i zilustrowana przez niego książka Psie życie została uznana przez Polskie Towarzystwo Wydawców Książek za najpiękniejszą książkę roku 2011 oraz nagrodzona brązowym medalem w jubileuszowym konkursie Best Designed Books from all over the World International Competition 2013. W 2014 roku otrzymał nagrodę Pary Prezydenckiej. W 2010 i 2015 – jubileuszowe Nagrody Ministra Kultury. W sumie od roku 1959 uzyskał blisko czterdzieści nagród krajowych i zagranicznych.
Wystawiał w wielu galeriach i muzeach świata od Centrum Pompidou po Narodową Galerię Sztuki Zachęta, gdzie wystawa Arka Wilkonia pobiła rekord frekwencji. Łącznie było to ponad sześćdziesiąt ekspozycji w Polsce, Czechach, Japonii, Korei Płd., USA, Niemczech, na Litwie, Słowacji, Tajwanie, Węgrzech, we Francji i Włoszech. Jego prace znajdują się m.in. w Muzeum Ilustracji w Moulin (Francja), Muzeum Ilustracji w Oshima, muzeach w Azumino i Koruisaua (Japonia) oraz w Muzeum Literatury i Bibliotece Narodowej w Warszawie.
W 2015 ukazała się albumowa edycja Pana Tadeusza z jego pracami, a w roku 2016 pojawił się Don Kichot z ponad setką ilustracji.
Las jest Twoim dobrem najwyższym jak woda, którą gasisz pragnienie, i jak powietrze, którym oddychasz. Był niegdyś Twoim schronieniem, twoją spiżarnią, niech będzie dzisiaj także miejscem, w którym masz wsłuchać się w siebie i przyjrzeć się sobie. Ma swoje niedościgłe piękno, niebywałą dostojność. Wchodząc do lasu, czuj się nie tylko rześko, ale czuj się tak, jak byś wchodził do świątyni.
Józef Wilkoń, 2015
Kiedy sprowadziłeś się do Zalesia?
Na stałe w drugim roku stanu wojennego. Przedtem przyjeżdżaliśmy latem do Zalesia do rodziny mojej żony, wakacyjnie.
Dlaczego wybrałeś właśnie to miejsce?
Podobał mi się tutaj drzewostan, ten las. Urzekł mnie dąb stojący przy małym drewnianym domku. To sprawiło, że kupiłem tę posesje. Później rozbudowaliśmy dom, ale dąb nadal dominuje.
Czy są takie rzeczy w Zalesiu, w Piasecznie, które zainspirowały Ciebie i zostały wykorzystane w ilustracji książek?
Tak, inspiracją dla wielu ilustracji był wspomniany dąb, który stoi przy moim domu w Zalesiu Dolnym. Wiele scen, które dzieją się w Panu Tadeuszu, umieściłem właśnie pod nim np. koncert Jankiela czy spotkanie Tadeusza i Telimeny.
Które z książek są szczególnie związane z tym miejscem? Pan Tadeusz, Kici, kici, miau, Psie życie. Czy myślałeś kiedyś o zmianie miejsca?
Najlepiej pracuje mi się w Zalesiu Dolnym pod Warszawą. Nigdy nie chciałem zmienić miejsca, budować pracowni gdzieś w świecie. Z przyjemnością odbywam podróże i jednocześnie wracam. Tak jak ptaki wracają na miejsce po przelotach. U mnie jest tak, że musi być miejsce, do którego się wraca – w swoim ogrodzie mam taki azyl i ciszę, że czasem żal mi wyjeżdżać. Sam sobie ten krajobraz ukształtowałem.